Dłużnik może skorzystać z dwóch taktyk
Klient banku dowiaduje się o wystawieniu przeciwko niemu bankowego tytułu egzekucyjnego zwykle dopiero od komornika, w związku z wszczęciem przeciwko niemu egzekucji w oparciu o tytuł wykonawczy, którym jest bankowy tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Jak może się bronić?
Osoba wskazana jako dłużnik może bronić się przed prowadzoną na tej podstawie egzekucją dwutorowo: podnosząc zarzuty formalne w ramach zażalenia na postanowienie sądu o nadaniu klauzuli wykonalności bądź skargi na orzeczenie referendarza w tym przedmiocie - w zależności od tego, który z tych podmiotów rozstrzygnął wniosek banku albo zarzuty merytoryczne w powództwie przeciw egzekucyjnym (zwanym również ekscydencyjnym).
Zarzuty formalne
Od daty doręczenia dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji rozpoczyna bieg tygodniowy termin do wniesienia zażalenia na postanowienie sądu co do nadania klauzuli wykonalności, ewentualnie skargi na orzeczenie referendarza. W postępowaniu klauzulowym sąd (referendarz) powinien zbadać, czy dłużnik poddał się egzekucji (bank powinien przedłożyć w postępowaniu klauzulowym oryginał oświadczenia dłużnika, odpowiadającego warunkom przewidzianym w prawie bankowym).
Poza tym powinien sprawdzić, czy roszczenie objęte tytułem wynika z czynności bankowej dokonanej bezpośrednio z bankiem lub z zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z tej czynności. Jeżeli sąd (referendarz) dopuścił się zaniedbań w tym zakresie i w konsekwencji bezpodstawnie nadał klauzulę wykonalności, można na tej podstawie oprzeć zażalenie - skargę na orzeczenie referendarza.
W zależności od okoliczności sprawy można również podnosić, że dokument wystawiony przez bank nie spełnia wymogów przewidzianych w prawie bankowym dla bankowego tytułu egzekucyjnego (np. nie zawiera oznaczenia czynności bankowej, z której wynikają dochodzone roszczenia czy wzmianki o wymagalności tych roszczeń).
Wniosek o wstrzymanie wykonania postanowienia Składając zażalenie na postanowienie sądu o nadaniu klauzuli wykonalności, warto pamiętać o możliwości złożenia wniosku o wstrzymanie przez sąd pierwszej instancji wykonania zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia. Pozwoli to na wstrzymanie dalszych czynności egzekucyjnych.
Jeżeli do tego nie dojdzie i komornik będzie kontynuował egzekucję na podstawie bankowego tytułu wykonawczego zaopatrzonego w nieprawomocną klauzulę wykonalności, a następnie postanowienie o nadaniu tej klauzuli zostanie uchylone, podmiot, który poniósł szkodę na skutek wszczęcia egzekucji, może - zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego (np. wyrok z dnia 9 marca 2007 r., V CSK 452/06) - dochodzić od banku odszkodowania z tego tytułu.
ważne
Wyciągi z ksiąg bankowych nie są dokumentami urzędowymi
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, wyciągi bankowe nie mogą być dokumentami urzędowymi. Czy to osłabi konsumentów?
Zarzuty merytoryczne
Jeżeli nie jest możliwe podważenie tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności ze względów formalnych, należy rozważyć istnienie przyczyn merytorycznych, które pozwoliłyby na pozbawienie go wykonalności w całości lub w części albo jego ograniczenie w drodze tzw. powództwa przeciw egzekucyjnego. Po pierwsze, chodzi o sytuację, w której w ogóle nie istnieje obowiązek stwierdzony bankowym tytułem egzekucyjnym.
W szczególności może to dotyczyć sytuacji, w której nie powstała wymagalna wierzytelność banku objęta wystawionym przez niego tytułem. Na przykład w ogóle nie została dokonana pomiędzy bankiem i dłużnikiem czynność, która stanowiłaby podstawę zadłużenia, albo w związku z jej realizacją zadłużenie to nie powstało bądź powstało, ale w mniejszej wysokości. Po drugie, może się zdarzyć, że w momencie wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego zobowiązanie nim objęte istniało, ale później wygasło albo przestało być egzekwowalne, np. wskutek zaspokojenia całości albo części zadłużenia.
Po dwudziestu latach transformacji polski rynek finansowy w wielu aspektach osiąga już ten etap dojrzałości, w którym firmy oferujące usługi finansowe mogą samodzielnie ustanawiać dobre praktyki w zakresie ochrony konsumenta oraz respektowania jego praw - bez potrzeby uciekania się do rozwiązań ustawowych. Dobrym przykładem jest współpraca banków oraz firm ubezpieczeniowych.
Skutecznie wytoczenie powództwa
Należy jednak zwrócić uwagę, że skuteczne wytoczenie powództwa przeciwegzekucyjnego z uwagi na zaspokojenie wierzyciela w całości jest możliwe tylko wówczas, gdy doszło do tego poza postępowaniem egzekucyjnym, w wyniku dobrowolnego spełnienia świadczenia przez dłużnika. Jeżeli świadczenie zostanie wyegzekwowane przez komornika, dłużnikowi pozostaje dochodzenie ewentualnych roszczeń w stosunku do banku w drodze odrębnego powództwa, w którym będzie kwestionował podstawę świadczenia.
Aby uniknąć sytuacji, w której w trakcie postępowania przeciwegzekucyjnego na podstawie podważanego tytułu wykonawczego zostanie przeprowadzona egzekucja, należy pamiętać o złożeniu wniosku o zabezpieczenie powództwa poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego.
Autorka jest radcą prawnym w SSW Spaczyński, Szczepaniak i Wspólnicy
źródło informacji: Gazeta Finansowa