Różne opinie w temacie zajęć komorniczych z ZFŚS Ochrona przed potrąceniami dotyczy jedynie wynagrodzenia za pracę pracownika. Jak czytamy w uzasadnieniu wyroku SN z 12 maja 2005 r. (sygn. akt I PK 248/04), przepisy prawa pracy nie definiują pojęcia wynagrodzenia za pracę. Wynagrodzenie za pracę jest w istocie zbiorczą nazwą dla rozmaitych wypłat dokonywanych przez pracodawcę na rzecz pracownika. Obejmuje zatem rozmaite składniki, którym wynagrodzeniowy charakter niekiedy nadaje ustawodawca. Jest tak w odniesieniu do wynagrodzenia zasadniczego, nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub nadwyżce bilansowej. Kwalifikacji poszczególnych wypłat na rzecz pracownika jako wynagrodzeniowych lub niewynagrodzeniowych dokonuje się na podstawie analizy przepisów, a w konkretnych sprawach – na podstawie orzeczeń sądowych.
Używanie pojęcia „wynagrodzenie” w jego szerokim znaczeniu oznacza, że uwzględnia ono także należności, które – choć pozostają w związku z zatrudnieniem – nie są związanie bezpośrednio z obowiązkami pracownika wynikającymi ze stosunku pracy i należytym ich wykonywaniem. Tak rozumiane wynagrodzenie nie może być jednak identyfikowane z wynagrodzeniem ustalanym według rodzaju pracy, jej ilości oraz jakości. Dodatkowo – nie może stanowić przedmiotu ochrony przewidzianej w rozdziale II Kodeksu pracy. Wynika to wprost z art. 183c § 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (dalej: k.p.), w którym różnicuje się „wszystkie składniki wynagrodzenia, bez względu na ich nazwę i charakter” oraz „inne świadczenia związane z pracą”.
Aby ustalić, czy egzekucja komornicza może objąć dofinansowanie z ZFŚS wypłacone pracownikowi, należy wyjaśnić, czy takie świadczenia socjalne wchodzą w skład wynagrodzenia pracownika objętego ochroną. Pracodawcy (w ramach prowadzenia działalności socjalnej) przyznają pracownikom różnego rodzaju świadczenia – nie tylko z ZFŚS, ale także ze środków własnych. Najczęściej świadczenia te mają charakter zapomogi lub dofinansowania do wypoczynku urlopowego. Niezależnie od samego charakteru świadczeń z ZFŚS, należy klasyfikować je jako świadczenia związane ze stosunkiem pracy. Ich przyznanie i wypłata następuje bowiem, gdy pracownik jest lub był związany z pracodawcą stosunkiem pracy oraz spełnia warunki określone regulaminem funduszu.
Dodatkowe świadczenia przyznawane pracownikom, które mają związek ze stosunkiem pracy, nie są wynagrodzeniem za pracę i nie mieszczą się w pojęciu wynagrodzenia za pracę (uzasadnienie wyroku SN z 12 maja 2005 r., sygn. akt I PK 248/04).
Świadczenia wypłacone z ZFŚS nie są wynagrodzeniem za pracę ani w jego ścisłym, ani w szerokim znaczeniu. Dlatego przy potrąceniach z wynagrodzenia za pracę do świadczeń wypłaconych z ZFŚS nie stosuje się ograniczeń i limitów potrąceń z wynagrodzenia za pracę, określonych w przepisach k.p. Świadczenia te nie podlegają bowiem ochronie przed potrąceniami.
Świadczenia zaspokajające potrzeby socjalne pracowników nie są co prawda elementami wynagrodzenia za pracę, ale należy je traktować jak świadczenia związane ze stosunkiem pracy. Są przyznawane i wypłacane pracownikom związanym z pracodawcą stosunkiem pracy oraz spełniającym warunki określone w regulaminie ZFŚS. W momencie potrącania z wynagrodzenia pracownika sum egzekwowanych na mocy tytułu wykonawczego świadczenia socjalne (w tym np. dopłata do wypoczynku dla dzieci pracownika) podlegają zatem egzekucji. Egzekucją można bowiem objąć nie tylko wynagrodzenie za pracę (rozumiane jako ekwiwalent za wykonywaną pracę), ale również wszelkie inne świadczenia poboczne, jakie otrzymuje pracownik w związku z nawiązanym stosunkiem pracy. Co więcej – świadczenia niezaliczane do wynagrodzenia (np. świadczenia z ZFŚS) będą potrącane nie tylko jako pierwsze, ale i do pełnej ich wysokości.
Ato następna W opowiedzi na pismo z dnia 14 lipca 2009 roku., Nr DPR-III-4102/08/09 w sprawie stosowanie przepisu art. 881 k.p.c w odniesieniu do świadczeń z ZFŚS, uprzejmie przedstawiam co następuje.
Problematykę środków ZFŚS reguluje ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o ZFŚS ( DZ.U. z 1996 r., nr 70, poz. 335 z późn. zm.).
Zgodnie z art. 10 powołanej ustawy środkami funduszu administruje pracodawca, natomiast zgodnie z brzmieniem art. 8 ust. 2 tejże ustawy zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu oraz zasady przeznaczenia środków funduszu na poszczególne cele i rodzaj działalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie ustalanym w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi.
Stosownie do treści art. 12 ust. 2 ustawy środki ZFŚS nie podlegają egzekucji, z wyjątkiem przypadków gdy egzekucja prowadzona jest w związku z zobowiązaniami funduszu. Chodzi tu niewątpliwie o ochronę środków powyższego funduszu przy egzekucji prowadzonej przeciwko pracodawcy.
Wskazać należy, że k.p.c bliżej nie określa wynagrodzenia za pracę. Dyspozycją art. 881 k.p.c objęte są wszystkie dochody dłużnika przysługujące mu z tytułu pracy. Wyliczenie świadczeń należnych dłużnikowi , a podlegających egzekucji w tym trybie, zawarte jest w treści art. 881 § 2 k.p.c . Ma ono charakter jedynie przykładowy , na co wskazuje użycie określenia „ w szczególności”. Na wynagrodzenie za pracę w rozumieniu przepisów o egzekucji z tego wynagrodzenia składają się wszelkie należności przysługujące pracownikowi od pracodawcy związane z danym stosunkiem pracy , bez względu na sposób jego nawiązania. Podkreślić należy, że dokonując zajęcia wynagrodzenia za pracę komornik winien zaznaczyć , że zajęcie to obejmuje nie tylko wynagrodzenie zasadnicze , ale również i wynagrodzenie za prace zlecone, dodatki do wynagrodzenia , nagrody i premie związane ze stosunkiem pracy, zysk i udział w funduszach, pozostających w związku z zatrudnieniem, oraz wszystkie inne dochody , jakie uzyskiwane są w ramach stosunku pracy.
Podstawowym kryterium decydującym o zaliczeniu określonego świadczenia do świadczeń objętych zajęciem na podstawie art. 881 § 2 k.p.c jest powiązanie ze stosunkiem pracy.
Wskazać trzeba żę, należności wymienione w treści art. 881 § 2 k.p.c nie mają charakteru socjalnego . ZFŚS uregulowany ustawą z dnia 4 marca 1994 r. jest funduszem zakładowym, jednak w sęsie prawnym nie istnieje pojęcie udzialu w tym funduszu. Zgodnie z art.1 ust. 1 ustawy środki funduszu przeznaczone są na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu , na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz tworzenie zakładowych żlobków , przdszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego. Świadczy to o tym, że „świadczenia socjalne” o których mowa w powyższej ustawie, nie mogą być traktowane jako związane ze stosunkiem pracy. Nie stanowią bowiem ekwiwalentu za wykonaną pracę nie zależą od wyników pracy jak np.: udzial w zyskach zakładu pracy. Stanowią one bowiem pomoc socjalna dla pracownika i jego rodziny, a co za tym idzie – nie mogą być traktowane jako składnik wynagrodzenia w ujęciu przepisu art. 881 § 2 k.p.c
Skoro świadczenia otrzymywane z ZFŚS nie mają prawnego charakteru wynagrodzenia za pracę , jak również nie uznaje się ich za świadczenie o charakterze zbliżonym do wynagrodzenia za pracę, jak np. odprawy emerytalne czy nagrody jubileuszowe, to należy uznać , że egzekucja z wynagrodzenia za pracę prowadzona na podstawie przepisów art. 880 – 888 k.p.c. nie obejmuję świadczeń i dopłat z ZFŚS przyznawanych pracownikom .
Koniec pod tym mam podpis sędziego z Ministerstwa Sprawiedliwości
